Mawaidha ya Aguri

¹Maneno ya Aguri, mwana wa Yake. Mawaidha ambayo mtu huyu alimwambia Ithieli, naam, Ithieli na Ukali.[#30—31 Sura mbili za mwisho za Kitabu cha Methali ni mkusanyo wa methali au misemo ya hekima ya watu ambao hawajulikani pengine katika Biblia: Aguri na Mama wa Lemueli. Methali nyingi za sura 30 ni orodha ya maelezo, na zile za sura 31 ni mawaidha kwa mfalme nazo zinaeleza mke mzuri ni wa namna gani.; #30:1 Jina Aguri linapatikana hapa tu katika Biblia; kadhalika na jina Ukali halitajwi pengine katika Biblia.; #30:1 Neno “Mawaidha” limechukuliwa na wengine kuwa ni jina la mahali “Masa” na kama ni hivyo Aguri angekuwa na uhusiano na mahali hapo ambapo inadhaniwa kuwa ni mahali kaskazini ya Arabia ambapo waliishi mababu wa Ishmaeli (Mwa 25:12-18). Na kuhusu “Ithieli … Ithieli na Ukali” wengine wanatafsiri: “Mungu hayuko nami, Mungu hayuko nami; sijiwezi!” Makala ya Kiebrania si dhahiri hapa. Tafsiri ya Kigiriki ya Septuajinta (LXX) hali kadhalika na Vulgata hazitambui Ithieli na Ukali kuwa majina.]

²Mimi ni mpumbavu mno, wala si mtu;

nayo akili ya binadamu sina.

³Sijajifunza hekima,

wala sijui kitu juu ya Mungu Mtakatifu.

⁴Ni nani aliyepanda juu mbinguni akashuka chini?[#30:4 Hapa tuna mfululizo wa maswali ambayo yote majibu yake ni “Hayupo binadamu awezaye kufanya vitu hivyo”. Zingatia maswali ya Mungu kwa Yobu (38:1—39:30); taz pia Yoh 3:13.]

Ni nani aliyekamata upepo mkononi?

Ni nani aliyefunga maji katika kitambaa?

Ni nani aliyeiweka mipaka yote ya dunia?

Jina lake ni nani? Na ni nani jina la mwanawe?

Niambie kama wajua!

⁵Maneno yote ya Mungu ni ya kuaminika;

yeye ni ngao yao wote wanaomkimbilia.

⁶Usiongeze neno katika maneno yake,

asije akakukemea, nawe ukaonekana mwongo.

⁷Mambo haya mawili nakuomba ee Mungu,

wala usinikatalie kabla sijafa:

⁸Uniondolee uongo na udanganyifu;

usinipe umaskini wala utajiri;

unipatie chakula ninachohitaji,

⁹nisije nikashiba nikakukana;

nikasema, “Mwenyezi-Mungu ni nani?”

Au nisije nikawa maskini nikaiba,

na kulikufuru jina lako ee Mungu wangu.

¹⁰Usimchongee mtumwa kwa bwana wake,[#30:10 Nyakati hizo watu wenye watumwa waliwatendea watumwa kama watoto na ilikuwa rahisi kuwaadhibu hata kama sababu ya adhabu haikuthibitiwa.]

asije akakulaani, ukaonekana una hatia.

¹¹Kuna watu ambao huwalaani baba zao,

wala hawana shukrani kwa mama zao.

¹²Kuna watu ambao hujiona kuwa wema,

kumbe bado hawajatakaswa uchafu wao.

¹³Kuna na wengine — kiburi ajabu!

hudharau kila kitu wanachokiona.

¹⁴Kuna watu ambao meno yao ni kama upanga,

na magego yao ni kama visu.

Wako tayari kuwatafuna maskini wa nchi,

na wanyonge walio miongoni mwa watu!

Methali za kialfabeti

¹⁵Mruba anao binti wawili wasemao, “Nipe, nipe!”[#30:15 “Mruba” ni namna ya mmea wenye matunda meupe; hapa unatumika aghalabu kama mfano wa tamaa. Na kuhusu “vitu vitatu … vinne” huu ni mtindo wa kisanii wa mtunzi wa methali wa kupamba anachotaka kusema. Mtindo huo anautumia katika methali zake zote tangu 30:15 mpaka ya 30:31.]

Kuna vitu vitatu ambavyo kamwe havishibi,

naam, vitu vinne visivyosema, “Imetosha!”

¹⁶Kuzimu,

tumbo la mwanamke lisilozaa,

ardhi isiyoshiba maji,

na moto usiosema, “Imetosha!”

¹⁷Kama mtu akimdhihaki baba yake,

na kudharau utii kwa mama yake,

kunguru wa bondeni watamdonoa macho,

na kuliwa na tai.

¹⁸Kuna mambo matatu yaliyo ya ajabu kwangu,

naam, mambo manne nisiyoyaelewa:

¹⁹njia ya tai angani,

njia ya nyoka mwambani,

njia ya meli baharini,

na kinachomvuta mwanamume kwa mwanamke.

²⁰Mwenendo wa mwanamke mwasherati ni hivi:[#30:20 Kuhusu hatari inayohusika kwa mwanamke huyo taz 2:16-19. Maneno “hula, akapangusa mdomo” yanatumika hapa kimfano kwa maana ya kufanya kitendo cha kujamiiana (taz pia 9:17).]

yeye hula, akajipangusa mdomo,

na kusema, “Sijafanya kosa lolote!”

²¹Kuna mambo matatu ambayo huitetemesha dunia,

naam, mambo manne ambayo haiwezi kuyastahimili:

²²mtumwa anayekuwa mfalme;

mpumbavu anayeshiba chakula;

²³mwanamke asiyependwa anayeolewa;

na mjakazi achukuapo nafasi ya bibi yake.

²⁴Kuna viumbe vinne vidogo sana duniani,

lakini vina akili sana:

²⁵sisimizi: wadudu wasio na nguvu,

lakini hujihifadhia chakula wakati wa kiangazi;

²⁶pelele: wanyama wasio na uwezo,

lakini hujitengenezea makao miambani;

²⁷nzige: hawana mfalme,

lakini wote huenda pamoja kwa vikosi;

²⁸mjusi: waweza kumshika mkononi,[#30:25-28 Viumbe vidogo vinavyosifika kwa uwezo wao: sisimizi kwa bidii yao ya kufanya kazi (6:6-8); pelele kwa kuweza kuishi katika mazingira magumu ya miamba jangwani (Zab 104:18); nzige kwa kuweza kuruka pamoja katika jeshi kubwa (Yoe 1:4) na mjusi (au buibui) kwa uwezo wa kuingia hata ndani ya ikulu.]

lakini huingia katika ikulu.

²⁹Kuna viumbe vitatu vyenye mwendo wa kupendeza,

naam, kuna viumbe vinne vyenye mwendo mzuri;

³⁰simba: mnyama mwenye nguvu kuliko wote,

wala hamwogopi mnyama mwingine yeyote;

³¹jogoo aendaye kwa maringo;

tena beberu;

na mfalme mbele ya watu wake.

³²Kama umekuwa mpumbavu hata ukajisifu,

au kama umekuwa unapanga maovu,

chunga mdomo wako.

³³Maana ukisukasuka maziwa utapata siagi,

ukimpiga mtu pua atatoka damu;

kadhalika kuchochea hasira huleta ugomvi.