The chat will start when you send the first message.
1A [Jezus], widząc te tłumy, wstąpił na górę i gdy usiadł, przystąpili do Niego Jego uczniowie.[#Mt 4:25; #Wj 24:12; Mt 15:29; 17:1; 24:3; Mk 3:13; #5:1 Zwyczajem rabinów.]
2Wówczas otworzył swoje usta i zaczął ich nauczać tymi słowy:[#5:2 Impf. inchoaktywne, wskazujące początek czynności.]
3Szczęśliwi ubodzy w duchu,[#5:3 szczęśliwy , μακάριος, אַשְׁרֵי, Ps 1, odnoszone do bóstw i ludzi; to gr. εὐλογημένος (Mt 21:9; Łk 1:42, 68). W G opisuje czystość charakteru, zob. J 13:17; 20:29; 1Tm 1:11; Tt 2:13; Mt 5:5.; #5:3 Ubogi , πτωχός, to człowiek całkowicie zdany na łaskę Boga, jak np. Łazarz (Łk 16:20, 22). W Łk brak wyrażenia: , τῷ πνεύματι. to: (1) ludzie pokorni, skruszeni i bez względu na status materialny świadomi zależności od Boga; (2) ludzie uchodzący za ubogich i beznadziejnych lub uważający się za takich; (3) ludzie poszkodowani przez społeczeństwo.; #Prz 16:19; 29:23; Iz 57:15; 66:2]
gdyż ich jest Królestwo Niebios.
4Szczęśliwi, którzy się smucą,[#Iz 61:2-3; J 16:20; Obj 7:17; #5:4 smucący się , πενθοῦντες, lub: pogrążeni w żałobie . W G najczęściej o żałobnikach lub zasmuconych grzechem innych (Mt 5:4).]
gdyż oni będą pocieszeni.
5Szczęśliwi łagodni,[#Ef 4:2; Tt 3:2; Jk 3:13; #5:5 , πραεῖς, lub: mili, delikatni, uprzejmi, przyjaźni, cisi, pokorni, liczący się z innymi, szanujący uczucia innych .]
gdyż oni odziedziczą ziemię.
6Szczęśliwi głodni i spragnieni[#Iz 55:1; J 7:37]
sprawiedliwości,
gdyż oni będą nasyceni.
7Szczęśliwi miłosierni,[#Mt 18:33; Jk 2:13]
gdyż oni miłosierdzia dostąpią.
8Szczęśliwi czystego serca,[#Ps 24:4; 51:12; 73:1; Prz 22:11; 2Tm 2:22; 1J 3:3]
gdyż oni będą oglądać Boga.
9Szczęśliwi wprowadzający pokój,[#Rz 14:19; Ef 2:14; Hbr 12:14; Jk 3:18; #5:9 Tj. zabiegający o pokój, a nie tylko pokojowo nastawieni (Ef 2:14).]
gdyż oni będą nazwani
synami Boga.
10Szczęśliwi prześladowani[#1P 3:14]
z powodu sprawiedliwości,
gdyż ich jest Królestwo Niebios.
11Szczęśliwi jesteście,
gdy was będą znieważać
i prześladować, i kłamliwie
przypisywać wam wszelkie zło
ze względu na Mnie.
12Cieszcie
się i weselcie, gdyż wielka jest
wasza nagroda w niebiosach; tak
bowiem prześladowali proroków,
którzy byli przed wami.
13Wy jesteście solą ziemi; jeśli zaś sól zwietrzeje, czym się ją nasala? Do niczego jest już nieprzydatna, poza wyrzuceniem na zewnątrz, na podeptanie przez ludzi.[#Kpł 2:13; 2Krl 2:20-21; Kol 4:6; #Mk 9:50; Łk 14:34; #5:13 Sól jako związek chemiczny nie wietrzeje. Być może: (1) chodzi o sól ziołową l. podatne na wietrzenie dodatki do soli; (2) chodzi o zastosowanie soli w piekarnictwie, gdzie jako materiał izolacyjny była co pewien czas wymieniana; (3) Jezus nie twierdzi, że sól wietrzeje, zwraca raczej uwagę, że to tak niedorzeczne, jak skrywanie miasta na górze lub świecenie lampą skrytą pod naczyniem; Mt 5:13.; #Mt 25:30; Łk 14:35]
14Wy jesteście światłem świata; nie może ukryć się miasto położone na górze.[#J 8:12; Ef 5:8; Flp 2:15]
15Nie zapalają też lampy i nie stawiają pod miarą [do ziarna], ale na podstawku, aby świeciła wszystkim, którzy są w domu.[#5:15 Tj. , naczyniem o pojem. 8,75 l.; #Mk 4:21; Łk 8:16; 11:33]
16Tak niech i wasze światło świeci wobec ludzi, by mogli zobaczyć wasze szlachetne czyny i oddać chwałę waszemu Ojcu w niebie.[#Iz 58:8; 60:1, 3; Ef 5:8-9; #1P 2:12; #Mt 9:8; J 15:8; 1Kor 10:31; Flp 1:11; #5:16 Tj. ἐν τοῖς οὐρανοῖς. brzmi naturalniej w języku polskim; pod. w innych miejscach; Mt 5:16.]
17Nie sądźcie, że przyszedłem znieść Prawo lub proroków; nie przyszedłem znieść, ale wypełnić.[#Mt 7:12; #Mt 3:15; Rz 3:31; 8:4; 10:4; 13:8-10]
18Zapewniam was bowiem: Dopóki nie przeminie niebo i ziemia, nie przeminie ani jedna jota lub ani jedna kreska z Prawa – aż wszystko się stanie.[#Mt 24:35; Łk 16:17; Hbr 1:11-12; 2P 3:10; Obj 21:1; #5:18 , κεραία, to szeryf, kreseczka kończąca znak graficzny; ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία, idiom: .; #Ps 119:89; Iz 40:8; 55:11; Łk 16:17; 21:33]
19Kto zatem rozwiąże jedno z tych przykazań, choćby najmniejsze, i tak będzie nauczał ludzi, najmniejszym będzie nazwany w Królestwie Niebios, a kto będzie stosował i nauczał, ten będzie nazwany wielkim w Królestwie Niebios.[#Jk 2:10; #Mt 11:11; 18:1-4]
20Mówię wam bowiem, że jeśli wasza sprawiedliwość nie przewyższy [sprawiedliwości] znawców Prawa i faryzeuszów, nie wejdziecie do Królestwa Niebios.[#Iz 26:2; Mt 5:6, 10; Flp 3:9; Obj 19:8; #Mt 7:21; 18:3; 23:13; J 3:5; Dz 14:22]
21Słyszeliście, że powiedziano przodkom: Nie będziesz zabijał , a kto by zabił, będzie winien sądu.[#Wj 20:13; Pwt 5:17; #5:21 Tj. ; Mt 5:21.; #5:21 , ἔνοχος, zob. Mt 5:21.; #Wj 21:12; Kpł 24:17; Pwt 16:18; 17:8-9; 2Krn 19:5-6]
22A Ja wam mówię, że każdy, kto gniewa się na swego brata, będzie winien sądu, a kto by powiedział swemu bratu: Raka, będzie winien Sanhedrynu, a kto by powiedział: Głupcze, będzie winien ognia Gehenny.[#Jb 5:2; Ps 37:8; Prz 19:19; Kzn 7:9; Ef 4:26; Jk 1:19-20; 1J 3:15; #5:22 , רֵיקָה, ῥακά, aram. a zatem:; #Mt 10:17; 26:59; Mk 15:1; J 11:47; Dz 4:15; 5:21, 41; #5:22 Lub: tępaku , μωρέ, נָבָל; trans. מוֹרֶה (), Pwt 21:18, 20.; #Mt 5:29-30; 10:28; 18:9; Łk 12:5; #5:22 Gehenna , γέεννα, גֵּיהִנֹּם (), dolina Hinom; miejsce składania ofiar Molochowi (2Krl 23:10); nie to samo co Hades, który nigdy nie ozn. miejsca kary, lecz miejsce przebywania umarłych, niezależnie od ich statusu moralnego (Mt 5:22). , γέενναν τοῦ πυρός, to gen. qualitatis.]
23Jeślibyś więc składał swój dar na ołtarzu i tam przypomniałoby ci się, że twój brat ma coś przeciw tobie,[#Wj 27:1; Kpł 1:9-12; Mt 8:4; 23:18-19; #Mt 18:15, 21; Mk 11:25; #5:23 , θυσιαστήριον, to: (1) ołtarz całopalny na dziedzińcu świątyni (Hbr 7:13); (2) ołtarz kadzidlany w miejscu świętym (Łk 1:11); tym samym słowem określony jest też (3) ołtarz w niebie (Obj 8:3) i (4) krzyż, na którym umarł Jezus (Hbr 13:10, 12).]
24zostaw swój dar tam przed ołtarzem, odejdź i najpierw pojednaj się ze swym bratem, a potem przyjdź i złóż swój dar.[#Ef 4:32; Kol 3:13]
25Gódź się ze swoim przeciwnikiem szybko, póki jesteś z nim w drodze, aby przeciwnik nie podał cię sędziemu, a sędzia podwładnemu, i [abyś nie] został wtrącony do więzienia.[#Łk 12:58; #5:25 Podwładny , ὑπηρέτης, l. .]
26Zapewniam cię, na pewno nie wyjdziesz stamtąd, aż oddasz ostatni kodrantes.[#Mt 18:34-35; Łk 12:59; #5:26 , 1/64 denara, ok. 30 min. pracy.]
27Słyszeliście, że powiedziano: Nie będziesz cudzołożył.[#Wj 20:14; Pwt 5:18]
28A Ja wam mówię, że każdy, kto patrzy na kobietę żądny, by ją mieć, już w swoim sercu scudzołożył z nią.[#5:28 : słowo γυνή ozn. również i chodzi być może właśnie o to znaczenie.; #Jb 31:1; 2P 2:14; #5:28 Lub: πρὸς τὸ ἐπιθυμῆσαι αὐτὴν.; #Mt 15:19; #1Kor 6:9; Ga 5:19-21; Ef 5:3-5; #5:28 Scudzołożenie takie jest jednostronne; kobieta może nie wiedzieć, że jej pożądano.]
29A jeśli twe prawe oko gorszy cię, wyłup je i odrzuć od siebie, korzystniej jest bowiem dla ciebie, by zginął jeden z twych członków, niż żeby całe twe ciało zostało wrzucone do Gehenny.[#Mt 18:9; Mk 9:47; #Łk 17:2; Rz 14:21; 1Kor 8:13; 2Kor 6:3; 11:29; #5:29 Lub: przywodzi cię do upadku , σκανδαλίζει σε.; #Mt 5:22]
30I jeśli twa prawa ręka gorszy cię, odetnij ją i odrzuć od siebie, korzystniej jest bowiem dla ciebie, by zginął jeden z twych członków, niż żeby całe twe ciało miało pójść do Gehenny.[#Mt 18:8; Mk 9:43; #Mt 5:22]
31Powiedziano też: Ktokolwiek oddalałby swą żonę, niech jej da oświadczenie rozwodowe.[#5:31 Lub: chciał oddalić , ὃς ἂν ἀπολύσῃ.; #Pwt 24:1, 3; Mt 19:3-9; Mk 10:4; #5:31 , ἀποστάσιον, סֵפֶר כְּרִיתֻת (), w Mt 19:7: , βιβλίον ἀποστασίου.]
32A ja wam mówię, że każdy, kto oddala swą żonę, poza sprawą nierządu, czyni ją [osobą], względem której scudzołożono, a kto by oddaloną pojął – cudzołoży.[#5:32 l. , πᾶς ὁ ἀπολύων, א (IV); , ὃς ἂν ἀπολύσῃ, D (V), : sens ten sam; Mt 5:32.; #5:32 l. , παρεκτὸς λόγου πορνείας: tzw. wyjątek Mateusza, zaświadczony we wszystkich mss NP.; #5:32 […], ποιεῖ αὐτὴν μοιχευθῆναι, l.: ; Mt 5:32.; #Mt 19:9; Mk 10:11-12; Łk 16:18; Rz 7:3; 1Kor 7:10-11; #5:32 […] , καὶ ὃς ἐὰν ἀπολελυμένην γαμήσῃ, μοιχᾶται, א (IV); , και ο απολελυμενην γαμησας μοιχαται, B (IV) Or (250), ; Mt 5:32.]
33Słyszeliście także, że powiedziano przodkom: Nie będziesz krzywoprzysięgał, ale dotrzymasz Panu swoich przysiąg.[#Kpł 19:12; Lb 30:3; #5:33 Lub: Nie będziesz łamał przysiąg; Mt 6:33.; #Pwt 23:22; Kzn 5:4-5]
34A Ja wam mówię: Nie przysięgać wcale – ani na niebo, gdyż jest tronem Boga,[#Jk 5:12; #5:34 Nie oznacza to zakazu podejmowania zobowiązań, 1Ts 5:27: Ἐνορκίζω ὑμᾶς τὸν κύριον ἀναγνωσθῆναι τὴν ἐπιστολὴν πᾶσιν τοῖς ἀδελφοῖς.; #Iz 66:1; Mt 23:16-22; Dz 7:49]
35ani na ziemię, gdyż jest podnóżkiem Jego stóp, ani na Jerozolimę, gdyż jest miastem Wielkiego Króla;[#Ps 48:2]
36nie przysięgaj też na swą głowę, gdyż nie możesz jednego włosa uczynić białym lub czarnym.
37Niech raczej wasze słowo będzie: Tak – tak, nie – nie, a co ponadto – to jest od złego.[#2Kor 1:17-20; Jk 5:12; #Mt 6:13; 13:19; J 17:15; Ef 6:16; 2Ts 3:3; 1J 2:13; 5:18-19; #5:37 Lub: od zła ; w gr. gen. słów: i brzmi identycznie (5:37; 6:13; 13:19, 38).]
38Słyszeliście, że powiedziano: Oko za oko i ząb za ząb .[#Wj 21:24; Kpł 24:20; Pwt 19:21]
39A Ja wam mówię: Nie odwzajemniajcie się złu, lecz temu, kto cię uderzy w twój prawy policzek – odwróć mu i drugi.[#Kpł 19:18; Prz 20:22; Rz 12:14, 17, 19-21; 1P 3:9; #5:39 Lub: wymierzy prawy policzek .; #Iz 50:6; Tr 3:30; Mt 26:67]
40A temu, kto chce cię pozwać do sądu i wziąć twą koszulę – zostaw mu też płaszcz.[#1Kor 6:6-7]
41I kto by cię zmuszał do jednej mili, idź z nim dwie.[#5:41 : ἀγγαρεύω, od ἄγγαρος, ozn. pers. lub mającego prawo przymusić innych do służby. Pod. prawo mieli rzymscy żołnierze.; #5:41 Tj. 1000 podwójnych kroków, 1.478 m; hl.]
42Temu, kto cię prosi, daj, i nie odwracaj się od tego, kto chce od ciebie pożyczyć.[#Pwt 15:7-10; #Ps 37:26; 112:5; Łk 6:35]
43Słyszeliście, że powiedziano: Będziesz kochał swego bliźniego i będziesz nienawidził swego nieprzyjaciela.[#Kpł 19:18; Mt 19:19; 22:39; Mk 12:31; Łk 10:27; Rz 13:10; Ga 5:14; Jk 2:8; #5:43 Lub: bliskiego .; #Ps 41:10-11; 139:21-22; #5:43 […]: brak w Kpł 19:18. Jest to wniosek rabinów, albo wyraz powszechnej praktyki. Por. Rz 12:20 z Prz 25:22.]
44A Ja wam mówię: Kochajcie waszych nieprzyjaciół i módlcie się o tych, którzy was prześladują,[#Wj 23:4-5; Prz 25:21-22; Rz 12:20; #Dz 7:60; 1P 2:23; #Rz 12:14; 1Kor 4:12-13]
45abyście stali się synami waszego Ojca w niebie, gdyż Jego słońce wschodzi nad złymi i dobrymi i deszcz pada na sprawiedliwych i niesprawiedliwych.[#5:45 Lub: [w ten sposób] .; #Ef 5:1; Flp 2:15; #5:45 Tj. , ἐν τοῖς οὐρανοῖς, w. 9.; #Jb 25:3; #Dz 14:17]
46Bo jeśli okazujecie miłość tym, którzy was kochają, jaką macie zapłatę? Czy i celnicy tego nie czynią?
47I jeśli pozdrawiacie tylko swoich braci, co nadzwyczajnego czynicie? Czy i poganie tego nie czynią?[#Mt 6:7, 32; #5:47 , ἐθνικοὶ, l. ; Mt 5:47; 6:7; 3J 1:7.]
48Wy zatem macie być doskonali, jak doskonały jest wasz Ojciec niebieski.[#Kpł 19:2; Mt 19:21; Flp 3:12, 15; Kol 1:28; 4:12; Jk 1:4; 1P 1:16; #5:48 , τέλειοι, l. , w zależności od kontekstu. W tym przypadku chodzi o znaczenie wybrane do tekstu głównego, choć nie można wykluczyć świadomego wykorzystania obu znaczeń.]